Toen ik 11 was kreeg ik van Sinterklaas (mijn vader) een fototoestel. Een Instamatic, met een filmrolletje in een plastic cassette, een techniek die het iedereen mogelijk maakte om te fotograferen. Dat cadeau zette me op het pad naar de fotoclub, de Rietveldacademie, het kunstenaarschap en uiteindelijk naar dit, hier. Bij thuiskomst van de Sinterklaasviering (want mijn ouders waren gescheiden) belde mijn moeder meteen naar mijn vader. Ze eiste dat hij dan ook maar het ontwikkelen en afdrukken van de foto’s betaalde.
Je geeft een cadeau en krijgt er huiswerk voor terug. Blijkbaar is het maken van een kunstwerk soms niet voldoende. Naast interesse, verbazing of een gedeeld inzicht over het werk, krijgt de kunstenaar van de kijker de vraag wat ermee bedoeld wordt, of wat de intentie is. Huiswerk. Kunstwerken dienen vergezeld te gaan met tenminste een schets van een context, een verwijzing naar theoretische en filosofische geschriften, gecombineerd met een levensgebeurtenis en enkele referentiewerken. Bij deze.
werk
Ik maak collages, van ieder krant van iedere dag, sinds 2017. Het speelveld is steeds hetzelfde. Een krant heeft twee katernen en drie op zaterdag. Wekelijks zijn dat 13 katernen en daarvan maak ik 13 werken, ongeveer 680 per jaar. Ik scheur delen van pagina’s weg (zoals een beeldhouwer marmer weghakt), totdat er uit de combinatie van foto’s en illustraties een beeld ontstaat dat me bevalt. Het wekelijkse Volkskrant Magazine bewerk ik met een mesje, maar ook hier zoek ik tussen de pagina’s naar een nieuw beeld. Ik hergebruik vervolgens het restmateriaal van de kranten, door ballen te kneden van de in water gedrenkte snippers. Daarbij vrijkomende drukinkt vang ik op in een vel keukenpapier. Alles blijft.
Ik ben een herintredend kunstenaar, na een pauze van 15 jaar, en enigszins onthand. Ik zoek in deze jaren, naast en in het werk, naar mijn verhouding tot de huidige tijd. Mijn houding en blik ontwikkelden zich in de tijd van het Post- modernisme. Kort gezegd: er is geen zuivere waarheid en geen verschil tussen hoge en lage cultuur. Marcel Duchamp is god en schoonheid (of wat dan ook) all in the eye of the beholder. Met Trademark™ verbeeldde ik dat onder andere door middel van het kunstbestelformulier Art on Request en de tentoonstelling The People’s Choice. Met Remko Scha presenteerde ik het AI-computerprogramma Artificial. De auteur, dat zijn de anderen.
ontwikkeling
Het voelt nog steeds niet als persoonlijke expressie, het werk dat ik maak, maar het is wel van mij. Er is samenhang met eerdere projecten, die meestal ook oneindige werken waren. De duur en omvang van het werk vervullen me met plezier. Net als de continuïteit, die zich als seizoenen voordoet. Een slow flow. En een concept in uitvoering.
De langzame ontwikkeling in mijn dagelijkse handeling, het scheuren van de krant, intrigeert me. Eerst waren er alleen rechte lijnen. Het duurde meen ik (ik ga het niet opzoeken) een jaar of twee voor ik ook schuin ging, mocht scheuren. De belichaming van de discussie binnen De Stijl: weg met Bart van der Leck! Het veranderen van de volgorde van de losse pagina’s waaruit een krantenkatern bestaat: weer een paar jaar verder, samen met het in de hoogte verschuiven van de vellen ten opzichte van elkaar. Blijkbaar ontwikkelen de regels van het spel zich met de snelheid van jaren. Joep van Lieshout had gelijk toen hij zei dat een idee hard wordt van de herhaling.
Een archeologie van gedrukte media. Door de jaren heen sijpelt de tijd binnen en hij verdwijnt tegelijkertijd. Wat heeft die ervaring me gebracht, behalve de repetitieve handelingen, een al te langzame ontwikkeling en inmiddels meer dan 5000 beelden in mappen, in een Ikeakast? Het besef dat de gang van de wereld veel minder belangrijk is dan ik denk, dacht. Tegelijkertijd is het een aantrekkelijke maalstroom. Met daders en slachtoffers, winnaars en verliezers, boosaardigheid en schoonheid. Dood en nieuw leven. Angst en blijdschap over wat komen gaat, de consequenties van eerdere beslissingen en hoop op komende verbetering.
zin van het leven
György Konrad schreef: “In antwoord op de vraag naar de zin van het leven antwoordt ieder mens met zijn levensloop.” Ik ontwikkelde in de maalstroom een groeiend gevoel van mededogen. We zijn passanten, met geluk of pech, onderhevig aan het toeval van de grote bewegingen, meer dan aan de resultaten van wat wij of anderen doen. Arme, arme mensen.
Ik lees nu 45 jaar de krant, kijk niet naar het nieuws op tv en zie ook geen YouTube-filmpjes. Zo kon het gebeuren dat het werk me milder en sceptischer tegelijk maakte, in een tijd dat daar niet veel reden voor is. We maken de langzame verdwijning van papieren media mee, bij uitstek een medium om waarheid te zoeken en in ieder geval de werkelijkheid weer te geven. Nieuws op sociale media, met de likes en het eigen gelijk zijn de norm aan het worden. Digitaal, veranderbaar, beïnvloedbaar en altijd weer vergezeld van een persoonlijke mening. Infotainment. En daarmee zijn we terug bij het begin. Stil staan, stil zijn bij de dingen, zonder een like, een smiley of woedende hashtag. Een ervaring zonder huiswerk.
Den Haag, 7 april 2024
Ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Het Counterfeit Infotainment Archief’ bij HOK Gallery in Den Haag van 19 april tot en met 25 mei 2024. Gepubliceerd in Jaaroverzicht 2023.
eberson werk work 